Historia w dewizce zapisana - unikatowa w skali europejskiej wystawa biżuterii w limanowskim muzeum (zdjęcia)

Muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej przy współpracy z Urzędem Miasta Limanowa, Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II w Krakowie oraz Polskim Towarzystwem Historycznym Oddział Limanowa, dzięki dofinansowaniu projektu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dokonało modernizacji ekspozycji aby nadać jej kontekst historyczny i elementy narracji tekstowo-wizualnej, w taki sposób aby każdy mógł prześledzić rozwój dewizki poprzez wieki również w kontekście przemian w świecie mody. Długotrwałe prace naukowo-badawcze, koncepcyjno-wystawiennicze, a także aranżacyjne sprawiły, że ta największa w Polsce i prawdopodobnie w Europie kolekcja dewizek, przekazana w 2014 r. do limanowskiego muzeum przez śp. Grzegorza Jońca, zyskała atrakcyjną formę oraz metaforycznie oddała głos samym eksponatom, które tym chętniej opowiadają o zapisanej w nich historii.

Uroczystość otwarcia wystawy rozpoczęła Magdalena Urbaniec Dyrektor Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej witając wszystkich przybyłych, w tym Barbarę Bartuś Posłankę na Sejm RP, Władysława Biedę Burmistrza Miasta Limanowa, Jolantę Juszkiewicz Przewodniczącą Rady Miasta, członków Rady miasta – Antoniego Dyląga, Adama Dębskiego, Walentego Rusina, Członków Rady muzeum Jerzego Bogacza oraz Stanisława Króla, Justynę Kastelik z Biura Promocji Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie oraz Romana Pawlickiego z małżonką, członków rodziny śp. Grzegorza Jońca.

Następnie Jerzy Bogacz – przewodniczący Rady Muzeum w krótkim wystąpieniu przedstawił genezę pojawienia się kolekcji w limanowskim muzeum, opowiadając historię swoich kolejnych spotkań z Grzegorzem Jońcem, który pomimo że całe życie spędził w podróży - mieszkając głównie w Krakowie - serce pozostawił w Limanowej, dlatego też nie znał lepszego miejsca dla swojej kolekcji zabytkowych dewizek, niż rodzinne miasto.

Kolejnym punktem programu było oficjalne przecięcie wstęgi i otwarcie zmodernizowanej wystawy. Zebranym gościom zaprezentowano zakupiony sprzęt wystawienniczy: w tym gabloty z górną częścią ekspozycyjną i szufladami, zapewniającymi powiększenie powierzchni magazynowej i ekspozycyjnej w sposób bezpieczny dla eksponatów. Rzucającym się w oczy elementem wystawy są modele postaci w rekonstrukcjach strojów historycznych, dzięki którym istnieje możliwość obejrzenia kilku spośród wielu sposobów noszenia dewizek. Zabytki w gablotach zostały podzielone chronologicznie, a także ze względu na typologię przedstawień dekoracyjnych oraz funkcji użytkowych.
W ostatniej, ale niezwykle ciekawej części piątkowego spotkania w muzeum dr hab. Lucyna Rotter – pracownik naukowy Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie przeprowadziła wykład pod tytułem „Historia w dewizce zapisana”, podczas którego, odwołując się do eksponatów z limanowskiej kolekcji, rozpostarła przed oczami słuchaczy obraz niezwykłych historii jakie mogły skrywać poszczególne dewizki.

Omawiając symbolikę dekoracji, w tym kamieni szlachetnych, poszczególnych dewizek krok po krok odsłaniała ich tajemnice. Na przykład emaliowane przedstawienie z kotwicą, krzyżem i sercem świadczyło o pobudkach patriotycznych właściciela, być może demonstrującego w ten sposób poparcie dla nieudanego powstania styczniowego. Z kolei inna dewizka, wręcz niebezpiecznie wkracza w sferę mocy tajemnych i okultyzmu, gdyż dekorowana jest szmaragdem – w średniowieczu uważanym za kamień szatański - i głowami węży posiadającymi równie negatywne konotacje. Kolejnymi ciekawymi elementami na które zwróciła uwagę prelegentka była wdzięczna sylwetka słowika symbolu muzyki, czy kwiat róży z osadzonym w nim kamieniem rubinu – połączenie tych dwóch elementów symbolizowało miłość.

Efektem prac badawczych nad kolekcją dewizek jest katalog wystawy, będący de facto pierwszym opracowaniem tego typu biżuterii w polskiej literaturze naukowej. 56 stronicowe wydawnictwo, stanowiące przyczynek do dalszych – pogłębionych badań, składa się z części syntetycznej, opisującej perspektywę historyczną zagadnienia a także sposoby noszenia dewizek w kontekście historii mody, oraz z części katalogowej – zawierającej ilustracje i opisy inwentarzowe 50 najciekawszych eksponatów znajdujących się na wystawie. Katalog został opracowany przez pracowników limanowskiego muzeum: historyk sztuki Annę Kulpę i historyka Arkadiusza Urbańca oraz zrecenzowany naukowo przez dr hab. Lucynę Rotter.

Muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej serdecznie zaprasza do odwiedzenia unikatowej w skali europejskiej wystawy „Historia w dewizce zapisana”, a także po odbiór bezpłatnego egzemplarza katalogu.

Arkadiusz Urbaniec