Zalipie na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego

To unikatowa sztuka ozdabiania domów oraz ich wnętrz w malarskie, kolorowe wzory roślinne. Powstała prawdopodobnie w końcu XVIII wieku i była związana z zanikiem dymnych chat. Kobiety malowały wówczas wapnem na zakopconych ścianach plamy, zwane „packami”, aby choć trochę rozjaśnić i upiększyć wnętrza swoich domów. Przekazywana z pokolenia na pokolenie tradycja szybko zyskała własną, oryginalną i niespotykaną nigdzie indziej formę. Dzisiaj jest nie tylko jedną z wizytówek Małopolski, ale bardzo ważną częścią lokalnej spuścizny kulturowej.

8 sierpnia br. tradycyjne malarstwo Zalipia i Powiśla Dąbrowskiego zostało wpisana na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. To zestawienie obejmujące ponad 100 pozycji, na którym znajdują się również m.in. pochodzące z Małopolski szopkarstwo krakowskie, pochód Lajkonika, czy bobowska koronka klockowa. O wpisie decyduje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Obecność Zalipia na powyższej liście jest wynikiem starań Muzeum Ziemi Tarnowskiej. To instytucja kultury województwa małopolskiego, która w swojej działalności od lat propaguje malarską tradycję z Powiśla Dąbrowskiego. Jedną z filii Muzeum jest znajdująca się w Zalipiu Zagroda Felicji Curyłowej, gdzie można m.in. zwiedzić zachowany w oryginalnej postaci dom wybitnej zalipiańskiej malarki.

Muzeum wspólnie z miejscowym Domem Malarek co roku organizuje także słynny Konkurs „Malowana chata” - najdłużej trwający konkurs w zakresie sztuki ludowej w Polsce, którego pierwsza edycja odbyła się w 1948 roku. Rokrocznie bierze w nim udział ponad 100 uczestników, a ich prace oceniają specjaliści etnografowie, historycy sztuki, artyści i dziennikarze. Mimo iż konkurs posiada zasięg regionalny, w czasie jego trwania na uliczkach Zalipia można spotkać turystów z całej Europy, podziwiających ozdobione budynki. 

Zalipie to wyjątkowe miejsce na kulturalnej mapie Małopolski. Bajeczna wieś, w której domy i gospodarstwa zdobią przepiękne, kwietne malowidła, tworzone z pasją widoczną w każdym szczególe. Unikatowe wzornictwo zalipiańskie stanowi przykład kultury ludowej rozpoznawalnej nie tylko w Polsce, ale i za granicą. Z całego serca dziękuję wszystkim mieszkańcom Zalipia i Powiśla Dąbrowskiego, którzy podtrzymują tę wspaniałą tradycję i gratuluję jej wpisania na tak ważną dla ochrony naszego dziedzictwa kulturowego listę – mówi Iwona Gibas z Zarządu Województwa Małopolskiego.