Depresja jest chorobą, która może dotknąć każdego – nie pyta o wiek, płeć, zawód czy grubość portfela.
- W Małopolsce z jej powodu w pierwszej połowie ub. roku leczyło się blisko 17 tys. osób.
- Dorośli z zaburzeniami psychicznymi bezpłatną i kompleksową pomoc mogą znaleźć w centrach zdrowia psychicznego. W Małopolsce jest ich 15 – najwięcej w kraju.
- W przypadku dzieci i młodzieży Narodowy Fundusz Zdrowia finansuje trzystopniowy system wsparcia: z ośrodkami opieki środowiskowej, poradniami i szpitalami.
Depresja nie jest chwilowym obniżeniem nastroju. To choroba, która znaczne utrudnia codzienne funkcjonowanie – pracę, naukę, utrzymywanie relacji z innymi ludźmi. Jej pierwsze objawy często pozostają niezauważone. Smutku towarzyszącego przez większą część dnia, braku zainteresowania codziennymi czynnościami, zaburzeń snu, przewlekłego zmęczenia, poczucia winy, myśli samobójczych nie należy jednak nigdy lekceważyć.
Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia do 2030 roku depresja będzie najczęściej występującą chorobą na świecie. Szacuje się, że w Polsce cierpi na nią ok. 1,2 mln osób. Dane Narodowego Funduszu Zdrowia pokazują, że do połowy ub. roku w Małopolsce z jej powodu do lekarzy zgłosiło się blisko 17 tys. osób – w zdecydowanej większości kobiet. A epizody depresyjne były jednym z najczęściej rozpoznawanych zaburzeń psychicznych obok zaburzeń lękowych, schizofrenii, zaburzeń adaptacyjnych czy problemów powodowanych ciężkim stresem.
- Depresja nie zna płci, wieku, rasy, pochodzenia, statusu społecznego, nie pyta o grubość portfela. Chorują kobiety, mężczyźni, osoby starsze, kobiety po porodzie, coraz częściej także dzieci i młodzież. Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją to dobry moment, by walczyć ze stygmatyzacją i zachęcać do zgłaszania się po pomoc osoby, które mierzą się z tą chorobą czy innymi zaburzeniami psychicznymi – mówi Elżbieta Fryźlewicz-Chrapisińska, dyrektor Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia w Krakowie. – Rozwój opieki psychiatrycznej w Małopolsce jest jednym z naszych priorytetów. Dążymy do tego, by wszyscy pacjenci z zaburzeniami psychicznymi mieli zapewniony jak najłatwiejszy dostęp do profesjonalnego wsparcia. Szczególny nacisk kładziemy na rozwój opieki środowiskowej, jak najbliżej domu, bez konieczności długich pobytów w szpitalu – dodaje.
W przypadku dorosłych podstawowym elementem zmiany modelu opieki psychiatrycznej jest pilotażowy program centrów zdrowia psychicznego. Oferują one osobom w kryzysie psychicznym bezpłatne wsparcie – bez skierowania i konieczności wcześniejszego umawiania wizyty.
Pomoc w ramach CZP jest dostosowywana do indywidualnych potrzeb. Plan leczenia może obejmować regularne wizyty u psychiatry, psychoterapię indywidualną czy grupową, pobyt na oddziale dziennym, wizyty w domu pacjenta zespołu leczenia środowiskowego i pracę z nim oraz jego rodziną, w razie potrzeby – także pobyt w szpitalu. Jeśli specjaliści uznają, że chory wymaga pilnej pomocy, leczenie startuje w ciągu 72 godzin od pierwszej wizyty w centrum.
W Małopolsce obecnie działa 15 centrów zdrowia psychicznego – najwięcej w kraju.
- W ubiegłym roku rozpoczęliśmy finansowanie pięciu kolejnych CZP: w Krakowie, Olkuszu, Nowym Targu, Tuchowie i Limanowej. Ze wszystkich takich placówek skorzystało łącznie ponad 116 tys. Małopolan. To o blisko 55 tys. więcej niż w 2022 roku. Najwięcej osób w ub. roku zgłosiło się do centrów zdrowia psychicznego prowadzonych przez trzy krakowskie szpitale: Szpital Uniwersytecki, Szpital Kliniczny im. dra J. Babińskiego oraz 5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką – wylicza dyr. Fryźlewicz-Chrapisińska.
W przypadku dzieci czy nastolatków, zmagających się z trudnościami psychicznymi, nowy model opieki jest podzielony na trzy tzw. poziomy referencyjne. Taki podział pozwala rozpocząć leczenie na jak najwcześniejszym etapie rozwoju zaburzeń, zanim niezbędna stanie się farmakoterapia czy pobyt w szpitalu i dostosować wsparcie do chorego. W ramach każdego poziomu placówki udzielają bowiem pomocy pacjentom o różnych potrzebach zdrowotnych.
Pierwszą pomoc zapewniają ośrodki środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej. Można się do nich zgłosić bez skierowania, a oferowane wsparcie składa się m.in. z porad psychologicznych, psychoterapii indywidualnej czy rodzinnej. Podstawą leczenia jest zaś praca w środowisku pacjenta, czyli w domu i gronie rówieśników.
Jeśli młody człowiek wymaga także konsultacji lekarzy psychiatrów, zapewniają je lecznice z II poziomu referencyjnego – centra zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży. Ostatni trzeci poziom opieki jest przeznaczony dla tych najciężej chorych, w przypadku których jest niezbędny całodobowy pobyt w szpitalu.
Łącznie w Małopolsce za wsparcie dzieci i młodzieży w kryzysie psychicznym na wszystkich poziomach referencyjnych odpowiadają 54 placówki. 36 to ośrodki środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej – co najmniej jeden w każdym powiecie; 15 to centra zdrowia psychicznego (w tym 11 z oddziałami dziennymi). Na III poziomie referencyjnym pomocy udzielają trzy lecznice, które oferują całodobową, stacjonarną opiekę psychiatrów: Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. św. Ludwika w Krakowie, Szpital Uniwersytecki w Krakowie oraz Szpital Kliniczny im. dra J. Babińskiego w Krakowie.
Nasza analiza pokazuje, że w 2023 roku z pomocy ośrodków środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej skorzystało ponad 31 tys. dzieci. Ponad 15 tys. przyjęto w centrach zdrowia psychicznego, a 1,4 tys. na oddziałach stacjonarnych w szpitalach.
